Συνέντευξη του Προέδρου της ΕΛΜΕ Φλώρινας (09-05-2014)

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ του Μπουντουλούλη Βαγγέλη,

 ΠΡΟΕΔΡΟΥ της ΕΛΜΕ Φλώρινας,

 ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΕΘΝΟΣ

ΓΙΑ ΤΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Απρίλιος 2014

ΕΡ. Ποιες είναι οι βασικές αλλαγές στην Παιδεία και με ποιες διαφωνείτε;

            Όπως κάθε Υπουργός Παιδείας έτσι και ο σημερινός, συνεχίζοντας μάλιστα με ευλάβεια την πολιτική της προκατόχου του, θέλει να συνδέσει αλλαγές στην Παιδεία με το όνομά του. Δυστυχώς και αυτός με φόντο τις νεοφιλελεύθερες επιταγές ισχυρών οικονομικών κύκλων εδώ και στο εξωτερικό. Εφαρμόζοντας λοιπόν τέτοιες πολιτικές και προτάσσοντας, άλλοτε το καλό του μαθητή και άλλοτε το νοικοκύρεμα, δημιουργεί στο χώρο της Παιδείας εκρηκτικές καταστάσεις. Για παράδειγμα δε μπορούμε να μη διαφωνήσουμε:

·        Στην μείωση κατά 30% τουλάχιστον των δαπανών για την παιδεία τα τελευταία 3 χρόνια- την στιγμή που η Δανία π.χ. δαπανά 4πλάσια χρήματα από μας.

·        Στην μείωση των σχολικών μονάδων Αθμιας και Βθμιας– 1200 το 2011-12 και άλλες 1600 φέτος, όπως αναφέρει η εισαγωγική έκθεση του προϋπολογισμού του 2014.

·        Στην μείωση του αριθμού των εκπαιδευτικών, από 100.000 το 20019 στην Βθμια σήμερα έχουμε 72.000 και ο στόχος είναι οι 60.000 προσεχώς.

·        Στο να κάνουν τα παιδιά μάθημα σε 30αρια τμήματα

·        Στην αλλαγή των αναλυτικών προγραμμάτων σε βάρος μαθημάτων όπως τα καλλιτεχνικά, οι ξένες γλώσσες, η πληροφορική, η τεχνολογία κ.α. με αντίστοιχο εξοβελισμό των καθηγητών αυτών των ειδικοτήτων.

·        Στο διώξιμο – με ομολογημένο πρόσφατα από τον ίδιο Υπουργό Παιδείας στόχο – του 30% των μαθητών Λυκείων (γενικών και ΕΠΑΛ) από τα 15 τους χρόνια προς δομές όπως οι ΣΕΚ και τα ΙΕΚ εκτός τυπικής εκπαίδευσης ήτοι εκτός ΥΠΑΙΘ, στην μεταγυμνασιακή κατάρτιση και μαθητεία (φτηνό εργατικό δυναμικό από τα 15 και με δημιουργία ανάλογης συνείδησης ελαστικής εργασίας και υποταγής στο νέο παιδί) και με παροχή πολύ ειδικευμένων γνώσεων χωρίς τις απαραίτητες γενικές τεχνολογικές γνώσεις ούτε την γενικότερη παιδεία που πρέπει να πάρει ένας νέος άνθρωπος.

·        Στη δημιουργία, για την πραγματοποίηση του προηγούμενου σκοπού, ενός Λυκείου- εξεταστικού κέντρου και στις τρεις τάξεις, με κεντρικές σχεδόν εξετάσεις και αυστηρότερο υπολογισμό βαθμού προαγωγής στην επόμενη τάξη, πράγμα που θα αυξήσει το άγχος, τα φροντιστήρια, το υποκειμενικό στοιχείο σε βαθμολόγηση που θα μετράει για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια και την έξοδο μαθητών από το σχολείο πρόωρα.

·        Στην υποβάθμιση του ρόλου του συλλόγου Διδασκόντων και ενίσχυση των εξουσιών του Διευθυντή-μάνατζερ και του αυταρχισμού στο σχολείο και άλλα πολλά όπως η μεταφορά χρηματοδότησης σχολείων και αργότερα και πρόσληψης καθηγητών στους δήμους, υποχρεωτικές μετακινήσεις εκπαιδευτικών εντός ή και εκτός εκπαίδευσης και φυσικά την κατάργηση της μονιμότητας που έγινε φέτος ουσιαστικά από τον Υπουργό των Απολύσεων κ. Αρβανιτόπουλο.

ΕΡ. Τι είναι οι πανελλαδικού τύπου εξετάσεις που από εφέτος θα γίνουν στην Α΄ Λυκείου και τι είναι η «Τράπεζα Θεμάτων»; Γιατί αντιδράτε;

            Το ΥΠΑΙΘ, υποτίθεται για να αναγκάσει τάχα τους καθηγητές να ΄΄βγάζουν΄΄  όλη την ύλη και οι μαθητές να έχουν κοινά θέματα, μια και όπως σας είπα από φέτος οι βαθμοί της Α, Β και Γ τάξης θα μετράνε για την εισαγωγή στην Γθμια εκπαίδευση, δημιούργησε εκτός από τον αυστηρότερο τρόπο προαγωγής από τάξη σε τάξη, μια Τράπεζα Θεμάτων κεντρική με 1000 θέματα ανά μάθημα, τα οποία θα είναι ανοικτά στους μαθητές και από κει θα γίνεται κλήρωση στις εξετάσεις εντός σχολείου, των δύο θεμάτων των γραπτών εξετάσεων όλων των μαθημάτων στο σχολείο – τα άλλα δύο τα επιλέγει ο διδάσκων. Συγκεκριμένα ο βαθμός των τριών τάξεων θα μετράει 4, 7 και 9% για την Α, Β και Γ τάξη αντίστοιχα, στο σύνολο της βαθμολογίας εισαγωγής στην Γθμια. Π.χ. στα 10.000 μόρια τα 400 μόρια θα ανήκουν στο γενικό βαθμό της Α τάξης – εφ όσον βέβαια ο βαθμός σε κάθε τάξη δεν απέχει πάνω από μία μονάδα από τον μέσο όρο των γραπτών του στα 4 βασικά μαθήματα των Πανελλήνιων εξετάσεων, οπότε προσαρμόζεται.

Κατ αρχάς διαφωνούμε στην από φέτος εφαρμογή γιατί ούτε η τράπεζα είναι έτοιμη – γίνεται ακόμα   και τώρα που μιλάμε βιαστικά με συγκέντρωση θεμάτων από εκπαιδευτικούς κλπ -, δεν έχουν δοθεί τα θέματα στη δημοσιότητα, δεν υπάρχει καμία προεργασία και ενημέρωση μαθητών και γονέων, και οι διαδικασίες δεν έχουν καθοριστεί ούτε οι συνέπειές τους φαίνονται ακόμα π.χ. πως θα γίνεται η κλήρωση,  αν θα έχουμε σε κάθε σχολείο το ίδιο μάθημα άλλη μέρα τι θα γίνει με τα θέματα που θα έχουν τεθεί ήδη σε άλλο, θα βαθμολογήσουν οι διδάσκοντες και πως, αν ο καθηγητής σε ένα σχολείο βάλει – θα βάλει ο ίδιος τα δύο από τα τέσσερα - ευκολότερα θέματα  τι θα συμβεί, αν στα ιδιωτικά συμβαίνουν άλλα πράγματα κ.α.

            Γενικότερα πιστεύουμε ότι θα φέρει άγχος στο μαθητή και οικονομική επιβάρυνση στην οικογένεια, αναστάτωση,  ο ανταγωνισμός θα δημιουργήσει οξύτητες στις σχέσεις γονέων, καθηγητών και μαθητών -μια και ο βαθμός ενέχει πάντα το υποκειμενικό στοιχείο ειδικά σε μαθητή που έχεις στην τάξη- και θα φέρει στο σχολείο και ένα εξετασιοκεντρικό κλίμα σε βάρος των άλλων δραστηριοτήτων που ομορφαίνουν και αποτελούν το πνεύμα και τη χαρά της μάθησης και της παιδαγωγικής,  την άκρατη τυποποίηση στην διαδικασία μέσα στην τάξη και εκτός, κυνηγώντας τι πρέπει να ξέρουμε όχι για μας, για τη ζωή ή για την εργασία μας αργότερα, αλλά για το τι και πως πρέπει να απαντάμε στις πιθανές ερωτήσεις των εξετάσεων.

Η ΕΛΜΕ Φλώρινας σε συνεργασία με το ΚΕΜΕΤΕ τα ΟΛΜΕ και το ΚΕΣΥΠ Φλώρινας την 2^η εβδομάδα του Μαΐου θα κάνει εκδήλωση ενημέρωσης γονέων, μαθητών και εκπαιδευτικών ανοικτή, με αυτό ακριβώς το θέμα.

ΕΡ. Γιατί διαφωνείτε με την αξιολόγηση καθηγητών και σχολείων; Ποιες είναι οι βασικές σας αντιρρήσεις στο ζήτημα της αξιολόγησης;

            Όπως σας είπα εδώ και αρκετά χρόνια παγκόσμια και την τελευταία δεκαετία και στην Ελλάδα με τη συνεργασία και επιταγές ΟΟΣΑ και ντόπιων ισχυρών οικονομικών και πολιτικών κύκλων προσπαθεί να επιβληθεί στο χώρο της Παιδείας, Υγείας, Ασφάλισης, Ενέργειας και γενικότερα στο χώρο των δημόσιων αγαθών μια (νεοφιλελεύθερη) πολιτική που με λίγα λόγια σημαίνει: λιγότερες δαπάνες για τα δημόσια αγαθά και ιδιωτικοποίησή τους. Αυτό για να γίνει πρέπει να περάσει στην συνείδηση του κόσμου. Γι αυτό χρησιμοποιούνται α) η υποβάθμιση των υπηρεσιών, ώστε να εξοργιστεί ο πολίτης και να πει ΄΄άστα ας γίνουν ιδιωτικά΄΄, β) η δημιουργία ενόχων, κυρίως εργαζομένων για την κατάσταση, που να νομιμοποιήσει και ενδεχόμενες απολύσεις, και γ) όμορφες έννοιες που έχουν καθολική αποδοχή αλλά όταν εφαρμοστούν έχουν τα κρυφά και αντίθετα αποτελέσματα. Παράδειγμα, λένε   ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ και έρχονται οι ιδιωτικοποιήσεις δημόσιας περιουσίας και αγαθών, λένε ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ και έρχεται η ελεύθερη μεταφορά κεφαλαίων και τεχνολογίας – όχι όμως και εργαζομένων…- , λένε ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ και ακολουθούν επεμβάσεις σε κράτη , λένε ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ και εννοούν να αξιολογήσω δομές και εργαζόμενους για να τις κλείσω ή να τους απολύσω. Σε μια εποχή μάλιστα που αφαιρούνται πόροι και δικαιώματα από τους εργαζόμενους και οι δαπάνες μειώνονται συνεχώς δεν μπορείς να είσαι τόσο αθώος και να λες ‘μα τι καλές προθέσεις έχει αυτό το Υπουργείο και γιατί να λέω συνέχεια όχι εγώ..’

Πιστεύουμε ότι σε τέτοιες συνθήκες η αξιολόγηση χρησιμοποιείται και θα χρησιμοποιηθεί με σκοπό να ενισχύσει την αρνητική κατάσταση στις σχολικές μονάδες και στους εκπαιδευτικούς, θα δημιουργήσει δεξαμενή απολύσεων και κατηγοριοποίησης σχολικών μονάδων, με διαφοροποίηση χρηματοδότησής τους, ταξικό διαχωρισμό και ακόμα και κλεισίματός τους. Πολλοί πιστεύουν ότι απλά αυτό γίνεται για να ξεχωρίσουν οι καλοί απ τους κακούς, για να βελτιωθεί το σχολείο και να τιμωρηθούν οι κακοί. Επισημαίνω ότι νόμοι για τους κακούς υπάρχουν ήδη και μπορούν να εφαρμοστούν… Επίσης να μην έχουμε αυταπάτες, χωρίς χρήματα και σχέδιο τίποτα δεν γίνεται καλύτερο. Αντίθετα εδώ μιλάμε για υποβάθμιση της παιδείας και βούρδουλα για όποιον αντιδρά, βούρδουλα με πειθαρχικά, μείωση μισθών ως την εξαθλίωση, φόβο και υποταγή, κατάργηση της παιδαγωγικής ελευθερίας. Ποιος πιστεύει πραγματικά ότι ένας δάσκαλος που φοβάται και πεινάει θα βελτιώσει το μάθημά του;

ΕΡ. Πρέπει να υπάρχει αξιολόγηση σήμερα στα σχολεία και στους καθηγητές και με ποια κριτήρια;

            Γενικά όλα τα συστήματα έχουν την αξιολόγησή τους. κι εμείς σήμερα έχουμε την όχι πάντα καλή αξιολόγηση του μαθητή, γονέα, κοινωνίας και προϊσταμένου μας. Το θέμα είναι αν αυτό όλο το ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΜΕ αριθμούς και κουτάκια, για ποιο σκοπό το κάνεις, ΠΟΙΟΙ θα το κάνουν και με ΠΟΙΟ τρόπο. Σκοπός της αξιολόγησης για να μιλάμε σοβαρά είναι να ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΘΕΙ το σύστημα και να ΒΕΛΤΙΩΘΕΙ. Δεν είναι ούτε η τιμωρία, ούτε ο φόβος, ούτε βίτσιο κάποιων. Εδώ  μπορείς να συζητήσεις. Με αυτούς τους όρους μόνο. Είπαμε στο Υπουργείο πέρυσι. Να συζητήσουμε τα πάντα αλλά θα μας υποσχεθείς ότι δεν θα απολυθεί κανένας, δεν θα κλείσεις σχολεία, δεν θα συνδέσεις αξιολόγηση με την βασική μισθολογική εξέλιξη – για μπόνους κάνε ότι θες –, να φύγουν τα ποσοστά προαγωγής – παγκόσμια πρωτοτυπία με το ζόρι να βγαίνουν κακοί εκπαιδευτικοί, ΤΑ ΑΡΝΗΘΗΚΕ όλα αυτά. Δείγμα των πραγματικών τους προθέσεων.

Εμείς λέμε απλά ότι η εκπαίδευση βελτιώνεται με πραγματική αξιολόγηση ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ  της και ΟΧΙ με την μέθοδο κατασκευής ενοχών στον εκπαιδευτικό. Δεν θα αξιολογήσεις την Ύλη που διδάσκεται, την μέθοδο, τα εποπτικά μέσα, τους επικεφαλής, τις δομές, τα χρήματα αν είναι αρκετά , τα κτήρια, την λειψή επιμόρφωση για να δεις γιατί έχουμε φτάσει εδώ; Βρήκες ένα ένοχο να του φορτώσεις τα πάντα και μετά τι; Είναι απλό: παρέχεις πρώτα όσα πρέπει και μετά ζητάς τα ρέστα.

Και έπειτα είναι και το άλλο, είναι δυνατόν ποτέ μέσα σε μια δυο ώρες ο Σύμβουλος – που υπ όψη από επιστημονικός συνεργάτης με την προτεινόμενη αξιολόγηση γίνεται πάλι ο παλιός αστυνομικός επιθεωρητής – να κρίνει την επάρκεια ενός εκπαιδευτικού; Είναι δυνατόν  να σε κρίνει ο άμεσος προϊστάμενός σου με τον οποίο, ειδικά σε σύλλογο επιστημόνων όπως ο σύλλογος διδασκόντων, μπορεί και πρέπει να διαφωνείς, να έχεις άποψη; Δεν θα δημιουργήσει αυτό κλίμα καχυποψίας, ρουσφέτια, τάσεις γλειψίματος, συναδελφικό αλληλοσπαραγμό και άλλα απαράδεκτα για δασκάλους; Είναι δυνατόν να υιοθετείται η άποψη καφενείου ότι αν φοβηθώ θα γίνω καλύτερος; Και την υιοθετούν, με λύπη μου το λέω και δικοί μας συνάδελφοι και μάλιστα με εμπειρία… Ο δάσκαλος που φοβάται μπορεί να μεταδώσει την κριτική σκέψη, να μάθει το νέο να αμφισβητεί, να ερευνά, να αγαπήσει την αλήθεια και να γίνει μία ελεύθερη ολοκληρωμένη προσωπικότητα;

ΕΡ. Τι επιχειρείται τελικά να γίνει σήμερα στα σχολεία που έχει τρομοκρατήσει τους καθηγητές;

            Σας έχω ήδη επισημάνει πολλούς λόγους που μας κάνουν να ανησυχούμε. Ο εκπαιδευτικός σήμερα πιεσμένος οικονομικά – και δε λέω εξαθλιωμένος από σεβασμό στους άνεργους και εργαζομένους των 480 ευρώ που δημιουργεί η ίδια πολιτική σε άλλους χώρους -, με ανησυχία για το αν θα έχει δουλειά ή αν το σχολείο του θα παραμείνει ανοικτό, με έναν διευθυντή που πρέπει πλέον να φοβάται αντί να τον σέβεται και να συνεργάζεται με κριτική διάθεση μαζί του για το καλό των παιδιών,  με συναδέλφους που είναι γεμάτοι από άγχος και τρέχουν να μαζέψουν χαρτιά για την ώρα της κρίσης περισσότερα από τον διπλανό τους, με το να τρέχει να προλάβει τυπικά να βγάλει όλη την πολλή και επιστημονικά αμφισβητούμενη ύλη πολλές φορές, με το να μην έχει καν τη δυνατότητα να έχει χαρτί για φωτοτυπίες μερικές φορές ή να φοράει το παλτό του για να κάνει μάθημα το χειμώνα μετά την 5^η ώρα, αυτός ο εκπαιδευτικός έχει χάσει το χαμόγελο και τη χαρά και αυτό είναι για μένα το σημαντικότερο. Μέσα σε αυτό το κλίμα πρέπει να κάνει περισσότερες διδακτικές – το τονίζω διδακτικές όχι υπηρεσίας απλά, για όσους καταλαβαίνουν την ένταση εργασίας σε μια τάξη – ώρες, και να έχει σ αυτήν ακόμα και 30 παιδιά. Αυτόν λοιπόν τον εκπαιδευτικό τον ονόμασε άχρηστο, τεμπέλη, ένοχο, ιδιαιτεράκια και άσχετο. Με εξετάσεις για το πανεπιστήμιο, με πτυχίο, με μεταπτυχιακά και διδακτορικά μερικές φορές, με παιδαγωγικές σπουδές, με ΑΣΕΠ επίσης από το 2000 και μετά, του ζητάει συνεχώς απολογίες και υποταγή. Ούτε ακόμα τον τόπο δουλειάς δεν του εξασφαλίζει. Ο στόχος; Να είναι έτοιμος να δεχτεί τα πάντα και αν αρνηθεί να απολέσει την μόνιμη θέση του και να έρθουν σ αυτήν φτηνοί εκπαιδευτικοί των 500 ευρώ με συμβάσεις ολιγόχρονες και γενικότερα ελαστικές σχέσεις εργασίας με ό,τι αυτό συνεπάγεται κατά την διαδικασία της πρόσληψης και των ελέγχων. 

ΕΡ. Πόσο αφήνεται σήμερα ο εκπαιδευτικός να ασκήσει ουσιαστικά το λειτούργημά του;

            Χαίρομαι για τη λέξη λειτούργημα που είπατε. Μέσα σ αυτή τη λέξη εκτός από την υπέροχη έννοια της προσφοράς είναι και η χαρά του δασκάλου να ζει και να βρίσκεται ανάμεσα σε νέα παιδιά που τον ‘αναγκάζουν’ αν θέλετε να μένει πάντα νέος και να δίνει ό,τι έχει. Επίσης μέσα στην τάξη λίγο ή πολύ αισθανόταν παιδαγωγικά ελεύθερος και απαιτούσε πρόοδο σ αυτό και στο περιεχόμενο της μάθησης, που πολλές φορές κόντρα στα επίσημα πεπαλαιωμένα αναλυτικά προγράμματα και μεθόδους ο ίδιος ανανέωνε. Συζητούσε και διαφωνούσε ευχάριστα με το νέο μαθητή, για να αισθανθεί και εκείνος ελεύθερος και να απλωθεί εμπρός του η ομορφιά της γνώσης και της δημιουργίας. Τώρα θα πρέπει να τρέχει πίσω από τυποποιημένες γνώσεις και μεθόδους, μεταφέροντας ως ιμάντας πολλές φορές στα παιδιά τις απόψεις που αυστηρά θέλει να περάσει η κυρίαρχη άποψη και γραμμή του υπουργείου ή των υπευθύνων…  

ΕΡ. Με το νέο τοπίο στην Παιδεία, σε ποιο βαθμό υπάρχουν ακόμα οι έννοιες "εκπαιδευτικός", "εκπαίδευση', "συνάδελφος", "συνεργασία", "μάθημα";

Νομίζω σας έχω ήδη καλύψει, απλά επισημαίνω και πάλι ότι η αγάπη για τη μετάδοση γνώσης, η προσωπική σχέση μαθητή-δασκάλου, οι προσωπικές σχέσεις μεταξύ συναδέλφων και μαθητών και γονέων, τα όσα συμβαίνουν μέσα σε μία τάξη καθημερινά ΔΕΝ μετριούνται με κουτάκια και αριθμούς και δεν μπαίνουν σε μοντέλα. Η προσωπικότητα του μαθητή, του εκπαιδευτικού  και η διαδικασία της μάθησης δεν είναι μηχανές να ρυθμίζονται. Είναι ζωντανή συνεχώς επαναδιαπραγματευόμενη  δυναμική διαδικασία. Αλλάζει κατά καιρούς μέσα από την εμπειρία, την μάθηση, την επιμόρφωση και τα αποτελέσματα που θες να βελτιώσεις, αλλά ποτέ δεν μπορεί να υπάρξει κατ εντολή και μηχανικά.

ΕΡ. Δώστε μου σε τίτλους τι χρειάζεται σήμερα η εκπαίδευση ώστε το μάθημα να είναι ελκυστικό και όχι αγγαρεία.

            Σε τίτλους κάπως περιοριστικό αλλά προσπαθώ:

·        Αγάπη γι αυτό που κάνεις

·        Αμοιβαία εμπιστοσύνη απ όλους τους φορείς

·        Ανανέωση συνεχής περιεχομένου, θέματα που σχετίζονται με το σήμερα

·        Νέες μέθοδοι και μέσα

·        Δραστηριότητες

·        Άμεση αλληλεπίδραση με την κοινωνία στα πλαίσια του μαθήματος

·        Πρωτοβουλίες στον μαθητή

·        Σχέση συνεργασίας και όχι εξουσιαστική

·        Ελευθερία στην άποψη

ΕΡ. Έχουν τα περιθώρια και τη δυνατότητα σήμερα οι εκπαιδευτικοί να αντιδράσουν σε όλα αυτά που επιχειρούνται σε βάρος τους και πώς;

            Μπορεί να φαίνεται ουτοπικό αλλά έχουμε δύναμη. Και αλληλεγγύη ακόμα μεταξύ μας και προς τους άλλους εργαζόμενους και ανέργους. Και γι αυτό μας χτυπάνε κι όλας. Τους ενοχλεί οποιαδήποτε μορφή συλλογικότητας – σύλλογοι , σωματεία κ.α. – και θέλουν να τη διαλύσουν με όλους τρόπους. Βασικό λοιπόν μέλημα να κρατήσουμε ψηλά την συλλογική αντίσταση, να δράσουμε μαζί με γονείς και μαθητές πριν είναι αργά για την εκπαίδευση, και με τους άλλους εργαζόμενους. Οι τρόποι και οι μορφές αγώνων είναι ανοιχτές.

Ακόμα πρέπει να δίνουμε, παρά τις δυσκολίες, τον καλύτερο εαυτό μας στο σχολείο και στα παιδιά και να ανοιχτούμε περισσότερο στην κοινωνία. Να σπάμε τα στερεότυπα που διοχετεύονται με σαφώς κακές προθέσεις από τα ΜΜΕ και την πολιτική ηγεσία.

Πάντως ένα πράγμα δεν πρέπει να χάσουμε. Την αλληλεγγύη και αισιοδοξία. Όταν πατάς εσύ το φόβο και όχι αυτός εσένα μπορείς να περιμένεις πολλά από το αύριο που πάντα περιέχει εκπλήξεις.